Εξάμηνο: Εαρινό
Τύπος μαθήματος: Επιλεγόμενο
Διδάσκων: Π. Κουφόπουλος - Σ. Μαμαλούκος
Το μεταπτυχιακό μάθημα έχει σκοπό να δώσει στους νέους αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες, κλπ. τις πρώτες βασικές γνώσεις και εμπειρίες που θα τους βοηθήσουν στο μέλλον στην ενασχόλησή τους με ζητήματα συντήρησης, αναστήλωσης, ένταξης νέων χρήσεων και την προβολής των ιστορικών κτηρίων και συνόλων.
Η συνεχής απώλεια του ιστορικού κτηριακού αποθέματος και οι καταστροφές της αρχιτεκτονικής πολιτιστικής κληρονομιάς τις τελευταίες δεκαετίες, είτε λόγω άγνοιας, είτε λόγω των ιδιαίτερων κοινωνικών και οικονομκών παραγόντων, είναι μια θλιβερή πραγματικότητα. Γι΄ αυτό η εξάσκηση των φοιτητών στην αναγνώριση και αξιολόγηση των ποιοτικών εκείνων στοιχείων που καθιστούν τα κτήρια και τα σύνολα διατηρητέα αποτελεί βασικό σκοπό του μαθήματος. Η αποκατάσταση συνδέεται άμεσα με την έρευνα σε όλους τους τομείς. Έτσι χρειάζεται η συμβολή και άλλων επιστημών και ειδικοτήτων στην πραγματοποίηση ενός σοβαρού έργου, του οποίου όμως τον συντονισμό και την ευθύνη έχει κυρίως ο αρχιτέκτονας. Πέραν των γενικών επιστημονικών γνώσεων, το ενδιαφέρον για την ιστορία της Αρχιτεκτονικής και της Τέχνης, καθώς και η ευχέρεια επίλυσης οικοδομικών προβλημάτων είναι βασικές προϋποθέσεις για όποιον αποφασίσει να εμβαθύνει στα θέματα της συντἠρησης και αποκατάστασης.
Στα πλαίσια αυτού του μαθήματος θα γίνουν εισαγωγικές διαλέξεις με αντικείμενο την ιστορία και τα θεωρητικά ζητήματα μεταχείρισης των μνημείων. Ακόμη θα αναπτυχθεί η μεθοδολογία τεκμηρίωσης και σχεδιασμού των επεμβάσεων στα ιστορικά κτήρια με παραδοσιακές αλλά και σύγχρονες τεχνικές. Θα γίνει ανάλυση της παθολογίας των υλικών των παλιών κτηρίων, διαγνωστική και θεραπεία των ζημιών. Οι διαλέξεις θα έχουν ως βάση την υφιστάμενη βιβλιογραφία, αλλά και πολλά παραδείγματα από την πράξη. Στα μαθήματα θα γίνουν και παρουσιάσεις από επισκέπτες ομιλητές.
Ακόμη στα πλαίσια του μαθήματος θα επιδιωχθεί η ανάπτυξη και παράπλευρων δεξιοτήτων απαραίτητων στον τομέα των αποκαταστάσεων, όπως της έρευνας και των αποτυπώσεων. Γι’ αυτό οι φοιτητές θα ετοιμάσουν μία άσκηση, ώστε να εξασκηθούν στην τεκμηρίωση και την ανάγνωση και ερμηνεία ενός μνημείου ως ακολουθία ιστορικών γεγονότων. Θα συντάξουν ένα δοκίμιο ερμηνείας του οικοδομικού χρονικού ενός μνημείου των Αθηνών που θα συνοδεύεται από σχέδια και εικόνες. Στο τέλος του εξαμήνου θα υπάρξει και γραπτή δοκιμασία. Εργασία και εξέταση θα έχουν από 50% στον τελικό βαθμό. Το μάθημα αυτό επικεντρώνεται περισσότερο στα βυζαντινά και νεώτερα μνημεία και σύνολα.
Περιεχόμενο μαθήματος:
- Τα μνημεία στην Ελλάδα των πρώτων δεκαετιών του 20ου αι. Η αποκατάσταση μνημείων και συνόλων στην περίοδο του εκσυγχρονισμού της χώρας
- Η εξέλιξη των θεωριών για την συντήρηση και αποκατάσταση των μνημείων μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η θεωρία του C. Brandi. Οι Χάρτες των διεθνών οργανισμών μέχρι το 1990.
- Αποκατάσταση μνημείων και συνόλων στην Ελλάδα και την Ευρώπη στη δεύτερη πεντηκονταετία του 20ου αιώνα.
- Οι σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις της συντήρησης και αποκατάστασης μνημείων και συνόλων μέσα από τις αποφάσεις των διεθνών οργανισμών προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.
- Σχεδιαστική εργασία σε βυζαντινό ναό της Αθήνας
- Παρουσιάσεις εργασιών
Αξιολόγηση
Δημόσια παρουσίαση ατομικής εργασίας 15%
Γραπτή Εργασία 35%
Γραπτή εξέταση 50%
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Αγγελική Κόκκου, Η μέριμνα για τις αρχαιότητες στην Ελλάδα και τα πρώτα μουσεία, Αθήνα (Εκδόσεις Καπόν) 2009. Επανέκδοση «Εκδοτική Ερμής» 1977.
Φανή Μαλλούχου - Tufano, Η αναστήλωση των αρχαίων μνημείων στη νεώτερη Ελλάδα (1834-1939). Το έργο της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, Αθήνα (Βιβλιοθήκη της εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας αρ. 176) 1998.
Χαρ. Μπούρας, Π. Τουρνικιώτης (επιμ.), Συντήρηση, αναστήλωση και αποκατάσταση μνημείων στην Ελλάδα 1950-2000, Αθήνα (Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς) 2010.
Αναστάσιος Ορλάνδος. Ο Άνθρωπος και το Έργον του (Ακαδημία Αθηνών, τιμητικός τόμος) Αθήναι 1978.
Αιμιλία Στεφανίδου (επιμ.), Η συντήρηση και αποκατάσταση των οθωμανικών μνημείων στην Ελλάδα, Θεσσαλονίκη (University Studio Press) 2010.
Ελένη- Άννα Χλέπα, Τα βυζαντινά μνημεία στη νεότερη Ελλάδα. Ιδεολογία και πρακτική των αποκαταστάσεων 1833-1939, Αθήνα (Εκδόσεις Καπόν) 2011.