Εξάμηνο: Χειμερινό
Τύπος μαθήματος: Επιλεγόμενο
Διδάσκων: Καθηγ. Δ. Πλάντζος
Στο μάθημα εξετάζονται μνημεία - υλικοί φορείς συλλογικής μνήμης - που όμως δεν ανήκουν στον καθιερωμένο κανόνα μνημείων και συλλογικών επιτελέσεων της κοινωνίας που τα φιλοξενεί ή απλώς τα ανέχεται.
Φορείς μνήμης αλλότριας, οι τόποι, τα κτίσματα, και τα μνημεία που θα μελετήσουμε, λειτουργούν στις παρυφές των κοινωνιών που τα γέννησαν – έστω κι αν στη συνέχεια οι ίδιες αυτές κοινότητες τους γύρισαν την πλάτη. Ιδωμένοι και βιωμένοι ως χώροι μη-ιστορίας και μη-μνήμης, ως μη-τόποι από όπου το παρελθόν είναι εκκωφαντικά απόν, τα αλλότρια μνημεία λειτουργούν παρόλα αυτά ως μηχανισμοί κατασκευής της κυρίαρχης ταυτότητας: εργαλειοποιούνται συστηματικά από τον κυρίαρχο λόγο εντός της ελληνικής (και της κάθε) κοινωνίας ως μηχανισμοί εθνοκανονικότητας, ηθικής και πολιτικής επιτήρησης, ελέγχου και σωφρονισμού.
Ως εκ τούτου, η διαχείρισή τους απαιτεί ειδικές προσεγγίσεις, τόσο στο θεωρητικό, όσο και στο πρακτικό επίπεδο.
Το μάθημα αποτελείται από τις εξής ενότητες:
•Εισαγωγή
•Μνημεία και μνήμη
•Αρχαιοπολιτική και αρχαιοκανονικότητα
•Αλλότρια μνημεία
•Δύσκολη κληρονομιά
•Μελέτη περίπτωσης
•Συζήτηση εργασιών
•Έναρξη παρουσιάσεων
Αξιολόγηση
- Συμμετοχή στις διαλέξεις (μαθ. 1-7): 20%
- Παρουσίαση Εργασίας: 10%
- Γραπτή Εργασία: 70%
Ενδεικτική βιβλιογραφία
•Bartolini, Fl. (2020). «Fascism on display: the afterlife of material legacies of the Dictatorship». Ex Novo. Journal of Archaeology 5, 19-32.
•Lee, H.K. (2019). ‘Difficult Heritage’ in Nation Building South Korea and Post-Conflict Japanese Colonial Occupation Architecture. Κέμπριτζ: Palgrave Macmillan.
•Logan, W. και Reeves, K. (επιμ.) (2009). Places of Pain and Shame. Dealing with ‘Difficult Heritage’. Λονδίνο και Νέα Υόρκη: Routledge.
•Macdonald, S. (2009). Difficult Heritage. Negotiating the Nazi Past in Nuremberg and beyond. Λονδίνο και Νέα Υόρκη: Routledge.
•Macdonald, S. (2016). «Is ‘Difficult Heritage’ still ‘Difficult’? Why public acknowledgment of past perpetration may no longer be so unsettling to collective identities». Museum International 265-268: 6-22.
•Nora, Ρ. (1989). «Between memory and history: les Lieux de Memoire». Representations 26: 7-24.
•Πανουργιά, Ν. (2020). Λέρος. Η γραμματική του εγκλεισμού. Αθήνα: Νεφέλη.
•Πλάντζος, Δ. (2016). Το πρόσφατο μέλλον. Η κλασική αρχαιότητα ως βιοπολιτικό εργαλείο. Αθήνα: Νεφέλη.
•Πλάντζος, Δ. (2017). «Διεκδικώντας το τοπίο: αντικρουόμενες προσεγγίσεις στη χρήση του Φιλοπάππου». Στο Α. Λουκάκη και Δ. Πλάντζος (επιμ.), Τέχνη – Χώρος – Όψεις Ανάπτυξης στην Ελλάδα χρήσεις Κρίσης. Αθήνα: Λειμών, 95-115.»
•Πλάντζος, Δ. (επιμ.) (2023). Τα μνημεία των άλλων. Ανεπιθύμητες κληρονομιές στις παρυφές της μνήμης και της λήθης. Αθήνα: Νεφέλη.
•Πλάντζος, Δ. (2023). Αρχαιοπολιτική. Αθήνα: Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.
•Plantzos, D. (2015). «Perverse fragments: Citing Cavafy in crisis-stricken Athens». Journal of Greek Media and Culture 1(2): 191–205.
•Platt, V. (2020). «Why People Are Toppling Monuments to Racism». Scientific American (3 Ιουλίου). Διαθέσιμο στο cutt.ly/shlRYhs (τελευταία πρόσβαση: 1 Δεκεμβρίου 2020).
•Savage, K. (1994). «The politics of memory: black emancipation and the Civil War Monument», στο Commemorations. The Politics of National Identity, επιμ. J.R. Gillis. Πρίνστον: Princeton University Press.
•Tziovas, D. (επιμ.) (2017). Greece in Crisis. The Cultural Politics of Austerity. Λονδίνο: I.B. Tauris.