Εξάμηνο: Χειμερινό
Τύπος μαθήματος: Επιλεγόμενο
Διδάσκων: Π. Κουφόπουλος - Σ. Μαμαλούκος
Το μεταπτυχιακό μάθημα έχει σκοπό να δώσει στους νέους αρχαιολόγους, αρχιτέκτονες, κλπ. τις πρώτες βασικές γνώσεις και εμπειρίες που θα τους βοηθήσουν στο μέλλον στην ενασχόλησή τους με ζητήματα συντήρησης, αναστήλωσης, ένταξης νέων χρήσεων και την προβολής των ιστορικών κτηρίων και συνόλων.
Το μάθημα εστιάζει περισσότερο σε θέματα ιστορίας και θεωρίας των αποκαταστάσεων.
Το μάθημα αποτελείται από τις εξής ενότητες:
- Εισαγωγή στην ιστορία και τη θεωρία της συντήρησης και αποκατάστασης. Η μεταβαλλόμενη σημασία των καταλοίπων του παρελθόντος. Συνέχεια και ρήξη με την παράδοση. Η αντιμετώπιση τους στον ελληνορωμαϊκό και τον μεσαιωνικό κόσμο.
- Από την Αναγέννηση στον Διαφωτισμό. Αρχιτεκτονικά μνημεία και έργα τέχνης στη δυτική Ευρώπη. Η αναμέτρηση με το παρελθόν.
- Από τον 18ο αι. στο πρώτο μισό του 19ου αι. Θεωρητικές αναζητήσεις και συντήρηση των μνημείων. Αρχαιολογικές συλλογές, συλλογές έργων τέχνης, και οι πρώτες θεωρητικές προσεγγίσεις για την προστασία και αποκατάσταση των αρχιτεκτονικών μνημείων. Το εμπειρικό στάδιο των αναστηλώσεων (Γαλλία, Ιταλία, Αγγλία).
- Η γένεση των σύγχρονων αντιλήψεων για την προστασία των μνημείων στην Ευρώπη του 19ου αιώνα. Η επιστημονική προσέγγιση των αρχιτεκτονικών μνημείων και η επεξεργασία θεωρητικών αρχών για τις επεμβάσεις. Η ευρωπαϊκή συζήτηση και η διάδοση των νέων ιδεών.
- Τα μνημεία στην Ελλάδα του 19ου αι. Οι φορείς προστασίας, η νομοθεσία και η πρακτική των επεμβάσεων.
- Θεωρίες για τις πόλεις, τα μνημεία και το περιβάλλον τους, πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Χάρτης των Αθηνών (1931) και οι πρωταγωνιστές του.
- Τα μνημεία στην Ελλάδα των πρώτων δεκαετιών του 20ου αι. Η αποκατάσταση μνημείων και συνόλων στην περίοδο του εκσυγχρονισμού της χώρας
- Η εξέλιξη των θεωριών για την συντήρηση και αποκατάσταση των μνημείων μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η θεωρία του C. Brandi. Οι Χάρτες των διεθνών οργανισμών μέχρι το 1990.
- Αποκατάσταση μνημείων και συνόλων στην Ελλάδα και την Ευρώπη στη δεύτερη πεντηκονταετία του 20ου αιώνα.
- Οι σύγχρονες θεωρητικές προσεγγίσεις της συντήρησης και αποκατάστασης μνημείων και συνόλων μέσα από τις αποφάσεις των διεθνών οργανισμών προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Αξιολόγηση
Δημόσια παρουσίαση ατομικής εργασίας 15%
Γραπτή Εργασία 35%
Γραπτή εξέταση 50%
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Γ. Καραδέδου, Ιστορία και θεωρία της αποκατάστασης, Θεσσαλονίκη (Μέθεξις) 2009.
Γ. Λάββας, Ζητήματα Πολιτιστικής Διαχείρισης, Αθήνα 2010.
Φανή Μαλλούχου – Tufano, Προστασία και Διαχείριση Μνημείων. Ιστορικές και θεωρητικές προσεγγίσεις από την Αρχαιότητα έως τις μέρες μας. Πανεπιστημιακές σημειώσεις, Αθήνα 2004.
Χαρ. Μπούρα, Σημειώσεις του μαθήματος “Aποκαταστάσεως των μνημείων I”, Αθήνα 1983.
Cesare Brandi, Θεωρία της Συντήρησης (επιμ.-μτφ. Ήβη Γαβριηλίδη), Αθήνα (Ελληνικά Γράμματα) 2001.
G. Carbonnara, Avvicinamento al restauro. Teoria, storia, monumenti, Roma (Liguori Editore) 1997.
St. Casiello (επιμ.), La cultura del restauro. Teoria e fondatori, Venezia (Marsilio) 1996.
C. Ceschi, Teoria e storia del restauro, Roma (Bulzoni) 1970.
Fr. Choey, L’ allégorie du patrimoine, Paris 1996.
G. Croci, Conservazione e restauro strutturale dei beni architettonici, Torino 2001.
Α. Frantz, From paganism to Christianity in the temples of Athens, DOP 19 (1965), 187-204.
J. Jokilehto, A history of architectural conservation, Bath 1999.
M. Korres, Restoration and reconstruction work on monuments in Antiquity στο: La reintegrazione nel restauro del’ antico, Atti del Seminario di Studi, Paestum 11-12 Aprile 1997 (επιμ. Maria Margarita Segarra Lagunes), Roma 1997, 197-208.
R. Kreutheimer, Rome. Profile of a City, 312-1308, Princeton N.Y., 1980.
L. De Lachenal, Spolia. Uso e reimpiego dell’ antico dal III al XIV secolo, Milano (Longanesi) 1995.
C. Mango, I bizantini e la conservazione dei monumenti στο: Il progetto del passato, (επιμ. B. Pedretti), Milano (Mondatori) 1977, 71-83. 17. Alois Riegl, Industria artistica tardoromana (Spätrömische kunstindustrie), Firenze (Sansoni) 1981.